ILO bevestigt dat overheidsdictaat aan KLM-vakbonden onjuist was

Het gezaghebbende VN-orgaan stelt vast dat de overheid de vakbonden had moeten raadplegen voordat de overheidsvoorwaarden werden bekrachtigd. Ook wordt opnieuw benadrukt dat de overheid uitsluitend in exceptionele omstandigheden ingrepen mag doen ten aanzien van de inhoud van in vrijheid onderhandelde cao’s, en dan ook nog eens van zeer beperkte duur. Vervolgens roept de ILO de Nederlandse overheid op de dialoog aan te gaan met de werknemersorganisaties om te verzekeren dat de duur en de impact van de maatregelen strikt beperkt worden voor de duur van de exceptionele omstandigheden.

De werknemersorganisaties VCP, VNV en NVLT wilden met hun gezamenlijke verzoek een deskundig en objectief oordeel krijgen op de vraag of het stellen van specifieke loonreducties in overheidsvoorwaarden zonder betrokkenheid van vakbonden rechtmatig is. Volgens hen kan op basis van dit rapport niet anders geconcludeerd worden dan dat de Nederlandse overheid, ook in uitzonderlijke omstandigheden, de vakbonden had moeten raadplegen en dat, behoudens heel specifieke omstandigheden en enkele voor korte duur, het enkel aan KLM en vakbonden is om in te grijpen in arbeidsvoorwaarden. Daar is niet aan voldaan.

VCP-voorzitter Nic van Holstein: “Het was voor ons een fundamentele en principiële vraag voor de Nederlandse arbeidsverhoudingen. Deze uitspraak van de ILO schept duidelijkheid over de noodzaak van betrokkenheid van sociale partners. De overheid moet zelfs in uitzonderlijke omstandigheden overleg zoeken met vakbonden wanneer zij specifieke arbeidsvoorwaarden wil verbinden aan financiële steun. Van dreiging met faillissement om vanuit de overheid langdurige bezuinigingen op te leggen kan geen sprake zijn. Het is zorgelijk dat – juist in tijden van crisis – onzorgvuldig is omgesprongen met fundamentele werknemersrechten. De kritiek van deze vakbonden blijkt terecht; het was beter geweest wanneer dat direct erkend was.”

In gesprek met Ruud Stegers

Ruud Stegers neemt de komende periode de rol van vicepresident Arbeidsvoorwaardelijke Zaken voor zijn rekening bij de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) en blijft daarnaast in het dagelijks bestuur van de VCP actief. Hij vliegt als gezagvoerder op de B737 bij KLM, en brengt een afgeronde studie Kunstmatige Intelligentie en zeventien jaar ervaring bij de VNV met zich mee.

ILO bevestigt dat overheidsdictaat aan KLM-vakbonden onjuist was
“ILO was heel erg interessant omdat we een procedure zijn gestart vanwege de inmenning van de overheid in de CAO’s van de KLM-groep. Het eerste kwartaal van 2022 kwam daar de uitslag van en dat heeft de wereld wel redelijk op zijn kop gezet omdat de ILO concludeerde dat de manier waarop die ingreep tot stand was gekomen niet zo had gemogen.”

De situatie in de tijdgeest
“We kwamen uit een moeilijke tijd. De overheden, waaronder de Nederlandse overheid, gooiden de grenzen dicht. Hierdoor had de luchtvaart acuut een probleem en KLM, met verbindingen naar de hele wereld, kon dit zonder steun niet te overleven. Onder politieke dreiging om KLM failliet te laten gaan zijn alle bonden toen door de overheid gedwongen een handtekening te zetten onder verregaande, langjarige aanpassingen aan de cao’s. Daarop is door de VCP de procedure bij de ILO aanhangig gemaakt.”

“Toen het rapport van de ILO uitkwam, viel dat toevalligerwijs samen met het herstel. Die uitspraak bracht een volledige omwenteling in de verhoudingen, waarbij we weer ruimte kregen om te kijken hoe we ons konden focussen op de werknemersrechten. De staatsagent bleef echter herhalen: het was een afspraak en daar moet je je aan houden. Maar vanuit werknemersperspectief, gesteund door de ILO, had deze afspraak niet mogen bestaan. Dat hij de ILO uitspraak zo naast zich neer legt, dat schuurt nog steeds. Door dit zo te blijven stellen, gaat de overheid door met inmenging in de cao’s, terwijl van uitzonderlijke omstandigheden inmiddels zeker geen sprake meer is.”

Positieve actie van de KLM
“De KLM is vanaf het begin erop gericht geweest om de steun zo snel mogelijk af te lossen. In juli 2022 waren alle leningen afgelost en in april 2023 is de garantstelling helemaal opgeheven. Zo waren we helemaal losgekomen van de staatssteun. KLM is een enorm mooi bedrijf en heel veel mensen – personeel en overheid – hebben met succes hard gewerkt om KLM te redden nadat de hele wereld op slot ging. KLM heeft in recordtijd de leningen terugbetaald, incl. 80 miljoen aan rente aan de overheid. Dat zou reden moeten zijn voor een feest, maar helaas overheerst een negatief sentiment. Dat is erg jammer.”

Wat zie je als meerwaarde als bestuurslid van de VCP?
“De VCP is het geheel van de verenigingen en een samenwerkende vereniging van verenigingen. Binnen de VCP vind ik de toegevoegde waarde dat het een platform is waar we elkaar vinden en waar we meer de landelijke en de maatschappelijke thema’s met elkaar een plek kunnen geven. Bij mijn eigen vereniging gaat het meer om veiligheid, professionele aspecten en arbeidsvoorwaarden. Iedereen binnen de VCP geeft zijn bijdrage vanuit eigen expertise en achtergrond aan dat centrale platform: in de CBAC, in het bestuur, maar ook in specifieke rollen zoals onderhandelingen in het pensioenstelsel. Dat vind ik het mooie van de VCP. Dat we daar met elkaar werken en een significante stem hebben op een hoop dossiers.”

Elkaar versterken
“Ik merkte juist ook in die corona-periode hoe belangrijk die contacten met elkaar zijn en dat je elkaar versterkt, elkaar persoonlijk leert kennen, elkaar even belt, even sparren en vraagt wat je voor elkaar kunt betekenen; dat is echt de toegevoegde waarde. Vanuit verschillende richtingen wordt er meegedacht over diverse thema’s en ervaringen uitgewisseld. We worden verbonden doordat we professionals vertegenwoordigen, dat is de grote verbinder. We zeggen altijd we staan voor de professionals, dat zit ook in onze naam, maar zo voelt het ook echt wel. Uiteindelijk heb je met hetzelfde te maken en dat vind ik heel mooi!”

Nu 10 jaar in het AB van VCP, zie je veranderingen?
“Ik heb zelf inmiddels veel meer inzicht wat het betekent om in Den Haag aan tafel te zitten. Persoonlijk heb ik des te meer waardering voor Nic als voorzitter hoe hij het doet. Het gaat vaak niet over de inhoud, het gaat veel meer over relaties, op de juiste momenten de coalities smeden. Ik zie die dynamieken en vind het knap wat ervoor nodig is om heel het spel draaiende te houden ook voor de VCP.”

“Ik heb 2022 ervaren als een jaar waarin we weer bij elkaar konden komen. Er ontstond weer positiviteit, nadat corona het jaar ervoor echt een stempel heeft gedrukt op alle fronten. In die zin was het echt een jaar waarin dat herstel weer mogelijk was. Er ontstonden tekorten op de arbeidsmarkt waar daarvoor iedereen thuiswerkte en die connecties niet had. Een jaar waarin die ommekeer heeft plaatsgevonden. Dat vind ik heel mooi om te zien en dat betekent ook voor de VCP dat heel veel dossiers die mogelijkerwijs door de corona zijn blijven liggen, weer heel belangrijk worden; juist die arbeidsmarktherzieningdossiers zijn weer opgepakt. Weer door met de goede dingen die we doen. Steeds meer uitdagingen. We hebben stikstof erbij gekregen en we houden van alles te doen, maar ik heb heel veel vertrouwen dat we daar met het team en de verenigingen die zijn aangesloten een positieve stempel op kunnen drukken vanuit de VCP op al deze ontwikkelingen.”