VCP: Samen voor Mensgerichte AI

22 mei 2025

Vandaag heeft de Sociaal-Economische Raad (SER) zijn advies over AI en werk gepubliceerd. De SER benadrukt dat AI werk ingrijpend verandert: nieuwe taken en banen ontstaan, terwijl andere verdwijnen en werkprocessen veranderen. Voor de VCP is het belang van dit SER-advies evident, want de potentie van AI is groot, maar de risico’s ook.

Proactieve sturing is cruciaal om AI verantwoord en effectief in te zetten. Dit begint met het vroegtijdig betrekken van werknemers bij de implementatie van AI. Technologische vernieuwing vereist sociale innovatie en aandacht voor de kwaliteit van werk. Menselijke waardigheid, zeggenschap en training van werknemers moeten centraal staan.

Sociale innovatie

Technologische innovatie, dus ook AI, dient hand in hand te gaan met sociale innovatie. “De SER heeft al vaker geadviseerd om meer aandacht te besteden aan het belang van sociale innovatie. Zonder sociale innovatie zal technologische innovatie minder succesvol zijn. Het is goed dat dit advies dit opnieuw benadrukt”, zegt Nic van Holstein, voorzitter van de VCP. “Gelukkig lijken steeds meer mensen zich hiervan bewust, maar we zien de overheid ook bezuinigingen op onderwijs en wetenschap, bezuinigingen op leven lang ontwikkelen en innovatiegelden verminderen die vooral gericht zijn op technologie. Het is daarom goed dat het SER-advies deze zaken nogmaals onder de aandacht van het kabinet brengt”, aldus Van Holstein.

Samen aan het werk in navolging van de verkenning uit 2016, waarbij de SER keek naar robotisering, geldt ook hier weer dat AI een gezamenlijke opdracht is. Als we AI willen laten slagen op een manier die onze welvaart bevordert, onze arbeidsproductiviteit verhoogt en ons werk verbetert, dan moeten werknemers, werkgevers en de overheid hier samen aan werken. “Er zullen goede afspraken in cao’s nodig zijn over randvoorwaarden en afspraken binnen bedrijven over de inzet van AI, maar werknemers moeten ook de kans krijgen om zelf te innoveren en te verbeteren. Geef professionals ruimte,” zegt Van Holstein.

Kansen en risico’s

Zoals altijd zijn er naast kansen, ook risico’s voor professionals. AI kan bijvoorbeeld worden ingezet om vervelende taken over te nemen of de effectiviteit te verbeteren. Maar het kan ook worden ingezet op een manier die de autonomie van professionals vermindert en negatieve effecten veroorzaakt. “Het is geen gegeven dat de arbeidsproductiviteit stijgt door de inzet van AI, of dat je met AI mensen ondersteunt in hun werk. Het moet verstandig gebeuren, rekening houdend met potentiële gevolgen en de mens. En er moet serieus toezicht worden gehouden op naleving van wetgeving, zoals de AI-verordening, ook op de werkplek. Dit geldt ook voor de overheid. Niemand wil een tweede (nog grotere) toeslagenaffaire”, zegt Van Holstein.