In het geweer tegen arbeidsongeschiktheid

Voor zzp’er Etienne Buijs begon 2020 uiterst beroerd: hij scheurde tijdens een skivakantie beide achillespezen. Desondanks kon hij zijn werk als communicatieadviseur voor de Stichting van de Arbeid grotendeels blijven doen. Dat gaat lang niet altijd zo. Veel zzp’ers die slachtoffer worden van bijvoorbeeld een ongeval, kunnen niet werken, en meestal zijn ze niet verzekerd tegen arbeidsgeschiktheid. Daardoor ontbreekt een financieel vangnet en zijn ze aangewezen op een bijstandsuitkering die meestal vele malen lager is dan het oorspronkelijke inkomen.

Standaard verzekeren

Daar komt nu verandering in. De Stichting van de Arbeid werd het in 2020 eens over een voorstel om zzp’ers zoals Etienne standaard te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Etienne leidde op 3 maart de presentatie van het voorstel, dat een uitvloeisel is van het Pensioenakkoord en waaraan werknemers en werkgevers een half jaar hebben gewerkt.
Met een standaard verzekering voor zelfstandigen wordt een gat gedicht in de sociale zekerheid. Het bedrag dat nodig is wanneer inkomen plots wegvalt door arbeidsongeschiktheid wordt vaak onderschat. En dat terwijl nog geen 20 procent van de zelfstandigen een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft. Voor sommige mensen vormen beroep, leeftijd of medische achtergrond een obstakel voor een verzekering. Dit gaat straks niet meer op. Er vindt geen selectie plaats, alle zelfstandigen worden toegelaten.

Balans

Volgens de VCP is met het voorstel een goede balans gevonden tussen betaalbaarheid aan de ene kant en inkomenszekerheid aan de andere. “Door de keuzes die zelfstandigen kunnen maken, hebben zij grip op de premiehoogte. Voor moeilijk verzekerbare risico’s die zich aanvullend willen verzekeren wordt er een waarborgfonds opgericht”, zegt VCP-beleidsmedewerker Sacha Heemskerk.

WIA

Sacha Heemskerk was bij de Stichting van de Arbeid ook betrokken bij een publicatie over arbeidsongeschikten die al langs de kant staan. Belangrijkste boodschap: veel van hen zouden weer aan de slag kunnen wanneer de ondersteuning binnen de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) verbetert.
Een groot probleem is dat de dienstverlening voor arbeidsongeschiktheid niet op maat gesneden is. Een praktijkgerichte aanpak kan daar verandering in brengen, zegt de Stichting van de Arbeid, die tien concrete voorstellen heeft gedaan om hier werk van te maken.
Met de huidige beoordelingssystematiek – CBBS genaamd – komen mensen in theorie in aanmerking voor functies, terwijl zij in de praktijk geen kans maken. Deze werkwijze voelt theoretisch en niet realistisch aan, zo verklaren werknemers. Ook scholing is een middel is om de arbeidsparticipatie te verhogen. De mogelijkheden hiervoor worden nu niet optimaal benut.