Nieuwe pensioenwet: eerste appreciatie van de doelen

Overzicht doelen

• Er moet adequate compensatie komen voor alle deelnemers die door de overgang naar het nieuwe stelsel nadeel ondervinden. Hier moeten harde afspraken over worden gemaakt, zo staat in het Pensioenakkoord. De VCP heeft hier altijd een hard punt van gemaakt. Er mogen in de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel geen groepen buiten de boot vallen.
  Weging van de WTP op dit punt:
  Ondanks dat er geen wettelijke verplichting komt tot het geven van compensatie, wat de VCP graag had gezien, maar waarvoor zij de handen niet op elkaar kreeg, zijn er diverse extra waarborgen opgenomen in het wetsvoorstel. Zo moeten er bijvoorbeeld concrete afspraken worden gemaakt over de financiering hiervan en is de compensatieregeling onderdeel van de pensioenovereenkomst en maakt het een belangrijk onderdeel uit van het transitieplan. Dat geeft houvast aan partijen om goede afspraken te maken over het borgen van adequate compensatie. Deelnemers worden hier ook verplicht over geïnformeerd.

• Perspectief op indexatie. De afgelopen jaren is er nauwelijks geïndexeerd, tot ongenoegen van veel pensioendeelnemers. Terwijl de pensioenpotten groeiden, groeiden de pensioenen door de lage rekenrente nauwelijks mee met de inflatie. In het nieuwe stelsel speelt de rekenrente geen rol meer. Pensioenen kunnen daardoor sneller omhoog, maar als het economisch tegenzit ook omlaag.
  Weging van de WTP op dit punt:
  In het nieuwe pensioenstelsel wordt er niet meer gesproken van indexatie, maar van het verhogen of verlagen van de pensioenen. Er wordt – net als nu – belegd met gemiddeld een positieve rendementsverwachting. Doordat deze rendementen directer worden toebedeeld en er niet eerst een buffer hoeft te worden opgebouwd, kan er naar verwachting eerder verhoogd worden. In een slecht jaar kan een negatief rendement ook tot een verlaging leiden. Dat is een nieuw aspect. De VCP vindt het belangrijk hier geen onrealistische verwachtingen bij deelnemers over te wekken.

• Voor alle generaties moet de ambitie voorop staan. De fiscale ruimte moet voldoende zijn om een koopkrachtig pensioen te kunnen realiseren, van 80 procent middelloon op basis van 42 jaar pensioenopbouw. Het is essentieel dat een nieuw fiscaal kader alle verschillende regelingen gelijkwaardig en afdoende faciliteert.
  Weging van de WTP op dit punt:
  De fiscale premie van 30%, die maximaal mag worden ingelegd, bij een verwacht reëel rendement van 1,5% zou voldoende moeten zijn om bovengenoemde pensioendoelstelling te kunnen behalen op basis van de huidige aannames. Deze premiegrens staat tot 2037 vast. Echter is dit een maximale grens, wanneer er in een pensioenregeling een lagere premie wordt afgesproken zal de haalbaarheid van een volledig koopkrachtig pensioen navenant dalen. Ook wanneer er grote wijzigingen optreden in de onderliggende aannames kan dit leiden tot een ander beeld. Conclusie is dat het stelsel aansluit bij de ambitie.

• Een adequate pensioenregeling voor alle inkomens vergt ook een goede dekking voor het nabestaandenpensioen.
  Weging van de WTP op dit punt:
  Binnen de WTP wordt er in fiscale zin voldoende ruimte geboden om zowel voor als na pensioendatum een goede dekking te realiseren voor een goed nabestaandenpensioen. De VCP tekent hierbij aan dat om een goed nabestaandenpensioen voor alle inkomens te realiseren het zaak is de maximale fiscale ruimte van 50% (van het laatstverdiende salaris) te benutten en onderdeel te maken van de arbeidsvoorwaardelijk te maken afspraken hierover. De VCP onderschrijft dat in de WTP bestaande opgebouwde rechten geëerbiedigd worden en dat het wezenpensioen wordt verhoogd. Wel dienen enkele knelpunten als gevolg van de overstap naar een stelsel op risicobasis voor de pensioendatum nog opgelost te worden, zodat er geen grote verschillen kunnen ontstaan bij het overlijden vlak voor en na de pensioendatum.

• Er moet voldoende stabiliteit in de uitkering bestaan. De pensioenopbouw blijft ‘geoormerkt’ voor een levenslange uitkering.
  Weging van de WTP op dit punt:
  De VCP is blij dat er een solidaire premieregeling is uitgewerkt met een impliciete solidariteitsreserve die overkoepelend als doel heeft te zorgen voor stabiliteit van de pensioenen. Hier heeft de VCP zich hard voor gemaakt. Daarnaast is het mogelijk schokken in de pensioenen te spreiden over maximaal 10 jaar, dat ook een stabiliserende werking heeft.
  Ook blijft tot tevredenheid van de VCP de premie-inleg voor pensioen een levenslange uitkering bieden aan mensen die met pensioen gaan.

• Het stelsel inclusief de weg daarnaartoe moet kunnen rekenen op brede gedragenheid onder alle deelnemers. Pech- en gelukgeneraties moeten te allen tijde worden vermeden. In de uitgebreide reactie op de internetconsultatie van de WTP een jaar terug vroeg de VCP aandacht voor de positie van zowel jongeren als ouderen.
  Weging over de WTP op dit punt:
  In het wetsvoorstel worden veel waarborgen en randvoorwaarden opgeschreven, die kunnen leiden tot een evenwichtige transitie naar het nieuwe pensioenstelsel. Hoe de overgang precies uitpakt voor verschillende groepen is nog niet op voorhand te zeggen. Dit zal afhangen van de financiële posities van de pensioenfondsen op het moment van overgang, de maatwerkafspraken m.b.t. de compensatie die in de verschillende cao’s en pensioenregeling tot stand komen en de premiehoogte die in de pensioenregeling wordt ingelegd en de beoogde pensioendoelstelling die daarbij past. Of dit doel bereikt wordt, hangt dus in belangrijke mate af van de cao-onderhandelingstafel of in het geval er geen vakbonden aan tafel zitten van de Ondernemingsraad of PVT en of werkgevers (w.o. de overheid) hun verantwoordelijkheid hierin zullen nemen.

  Als gevolg van de afschaffing van de doorsneesystematiek wordt de pensioenopbouw in de jongere jaren extra belangrijk. Wanneer jonge mensen veel en langdurig flexibele arbeid verrichten, maar beperkt werken, werken bij een bedrijf waar geen pensioenregeling is (witte vlek), of (niet levenslang) werken bij een bedrijf waar niet meteen wordt overgestapt op de nieuwe premies (eerbiedigende werking), dan zal het voor hen in de toekomst lastiger worden een adequaat pensioen op te bouwen. Voor hen is het dus veel belangrijker dat zij een gewoon, normaal contract krijgen met een adequate pensioenregeling. Ook hier ligt de oplossing in goede afspraken in een cao.

  Aandachtpunt zijn voornamelijk de groepen van middelbare leeftijd, die bij het uitblijven van goede afspraken over compensatie in hun te verwachten pensioen geraakt worden. Zoals eerder opgemerkt, had de VCP hier liever gezien dat er een compensatieplicht komt. Dat kon echter niet op brede gedragenheid van de andere partijen rekenen. Wel is in de wet opgenomen dat er afspraken over de compensatie moeten worden opgenomen in de afspraken tussen werkgevers en werknemers – het transitieplan. Daarmee gaat het onderwerp niet verloren.

  Het beeld van de VCP is dat ouderen er niet op achteruit gaan omdat er in de solidaire premieregeling gericht met het toedelen van overrendementen en beschermingsrendementen en het afschaffen van de hoge buffers eerder perspectief bestaat op stijgende uitkeringen. Daartegenover staat dat tegenover stijgingen af en toe ook een daling kan staan.