Stand van de economie: onder de motorkap

Er is zelfs sprake van een lichte groei in het laatste kwartaal en over het gehele jaar. Dat de economie wat gegroeid is, is op zich goed nieuws, maar onder de motorkap zijn er wel wat zorgpunten.

Krapte op arbeidsmarkt

Goed nieuws blijft dat de werkgelegenheid in Nederland hoog blijft, dat steeds meer mensen aan het werk komen, en dat meer mensen de arbeidsmarkt betreden dan dat er uitgaan. Ook de toename van het normale contract is goed nieuws. De lonen zijn in 2023 flink gestegen, maar de reële loongroei blijft over de jaren heen nog steeds achter. De arbeidsmarktkrapte blijft echter groot en de demografische trends maken een vermindering van de krapte niet aannemelijk. Wat ook opvallend is, is dat ondanks de krapte, werkenden met chronische ziekte of re-integratie na ziekte, langdurig werklozen of ouderen nog steeds lastig aan het werk komen.

Inflatie, loon en winst

Zoals gezegd stijgen de lonen goed door, wat ook logisch is gezien de inflatie waarmee we te maken hadden en de achterblijvende loonontwikkeling in de afgelopen decennia. De verwachting is daarom dat de lonen voorlopig blijven stijgen. Ook de kerninflatie is nog niet voldoende gedaald en kent zelfs in januari weer een lichte stijging, en de Europees geharmoniseerde inflatie is boven het eurozone gemiddelde uitgestegen. Tegelijk bleek uit steeds meer onderzoek in de afgelopen jaren dat een aantal bedrijven wel degelijk de mogelijkheid had om hun prijzen te verhogen om hun winsten te laten stijgen. Ook in Nederland bleek dit het geval. Hoewel de hoogste winsten en dividenden bij bedrijven in Nederland buitenlandse eigenaren hadden, kenden ook de bedrijven met Nederlandse eigenaren stijgende winsten.

Faillissementen en productie

Nog steeds ligt het aantal faillissementen onder het niveau van voor corona. Hoewel de trend opwaarts is, is het aantal faillissementen historisch gezien erg laag. Ook de productie van de industrie is al meer dan een jaar lang negatief; hier kunnen meerdere redenen aan ten grondslag liggen, zoals hoge energielasten, terugval van de vraag of beperking vanwege personeelskrapte. Tegelijk zijn producenten minder negatief.

Publieke en private investeringen

In een economie waar de krapte zo groot is, zoals in Nederland, zou je verwachten dat er massaal geïnvesteerd wordt in technologische en sociale innovatie om het werk beter en slimmer te organiseren. Om technologie in te zetten om het werk te verbeteren, minder arbeidsvraag te hebben, of beter en meer te produceren. Hoewel er wel wat gebeurd is, is het marginaal. En de investeringen in onderzoek en ontwikkeling blijven al jaren achter in Nederland, zo bleek uit recent onderzoek opnieuw. Nederland blijft achter ten opzichte van onze buurlanden en ten opzichte van het OESO-gemiddelde. En naast Nederland blijft de EU wereldwijd ook achter.

Conclusie

Natuurlijk is er onder de motorkap nog veel meer te vinden, maar voor de Vakcentrale voor Professionals (VCP) is het wel duidelijk dat er verandering nodig is. Het is mooi dat de werkgelegenheid hoog is, maar de investeringen in technologische en sociale innovatie blijven achter, ondanks de extreem hoge krapte. Ook gezien de winsten is het raar dat er nog zo weinig investeringen in innovatie plaatsvinden. Tegelijk blijven organisaties teruggrijpen naar nieuwe vacatures uitzetten en meer arbeid te vragen. Het is onduidelijk waarom organisaties niet innovatiever worden.

Voor de VCP is een aantal dingen belangrijk. Werkenden hebben behoefte aan autonomie, professionele ruimte en zeggenschap in hoe het werk gedaan wordt en de inzet van technologie. Tegelijk waar krapte is, de lonen zijn achtergebleven en de investeringen moeten de lonen omhoog, dit is een logisch gevolg van de krapte. Ook maakt dit de business case voor innovatie beter.

Wilt uw onze position paper voor de verkiezingsprogramma’s lezen? Klik dan hier.