De nivelleringsdrang moet stoppen

Terecht benoemt Coen Teulings het fundamenteel dilemma dat de politiek ontkent: er is een grens aan de mate waarin je inkomens kunt nivelleren, en die grens is op vele punten al gepasseerd. Hard werken wordt zinloos. Daarmee snijdt hij een heel wezenlijk punt aan, maar tegelijk miskent hij het belang van verhoging wettelijk minimumloon.

Het minimumloon in Nederland is jarenlang veel te laag geweest, daarom zijn er steeds meer inkomensondersteunende maatregelen genomen in de vorm van toeslagen. Deze toeslagen maken werken al jaren minder lonend omdat meer loon een lagere toeslag met zich meebrengt. Het minimumloon zou een basis moeten leggen onder het bestaan en moet dus een leefbaar loon geven, in die zin is de verhoging van 10% slechts een eerste stap. Tegelijkertijd is het onvermijdelijk dat een verhoging van het minimumloon moet doorwerken in het loongebouw. De inkomensverdeling moet niet in elkaar drukken. Daar ligt een opgave voor cao-tafels, naast de compensatie voor de inflatie. Wanneer werknemers niet naar behoren beloond worden, zal het alleen maar moeilijker worden om gekwalificeerde professionals te vinden.

De grote kwestie is echter die van de middengroepen. De VCP waarschuwt al jaren dat gezinnen met middeninkomens het zwaar hebben. Tijdens de vorige crisis zijn vele inkomensafhankelijke maatregelen getroffen, zoals afbouw van de arbeidskorting. Wat dat betreft is er in de politiek een verschil tussen woord en daad. Ook nu tijdens de energiecrisis wordt er gesproken over het ondersteunen van middeninkomens, maar tegelijk zien we dat stijging van bruto inkomen in praktijk steeds minder in de portemonnee oplevert. Toenemende belastingen en afnemend recht op toeslagen zorgt er bij middeninkomens voor dat meer werken amper iets oplevert en huishoudinkomens onder druk staan. Bovendien ervaren zij een gebrek aan uitgavenzekerheid. De rekeningen voor middengroepen lopen op, of het nu gaat om energie-, woon- of zorgkosten.

In de plannen die het kabinet op Prinsjesdag presenteerde, werden verhogingen van belastingkortingen aangekondigd, en verhogingen van de toeslagen. Al deze maatregelen zijn inkomensafhankelijk, waardoor de voordelen lager zijn naarmate iemand meer verdient. De verhogingen gaan gepaard met groter ‘verlies’ bij meer werken en de arbeidskorting wordt sneller afgebouwd. Werkenden gaan er het minst op vooruit in de plannen voor volgend jaar, wat in het licht van de arbeidsmarkttekorten een vreemde ontwikkeling is.

Coen Teulings heeft gelijk dat de nivellering totaal doorgeslagen is. Niet alleen binnen het belasting- en toeslagenstelsel, maar ook daarbuiten en in cao’s. Stap voor stap is werken minder lonend geworden en de huidige begroting benadeelt werkenden nog meer. De middeninkomens stonden al onder druk en het kabinet helpt daar totaal niet in. De VCP is van mening dat de nivelleringsdrang moet stoppen: werken moet meer lonen, prestaties mogen gewaardeerd en beloond worden en lonen moeten omhoog. We hebben onze professionals in alle sectoren hard nodig. In dat kader kan ons “diep socialistisch” land leren van veel andere landen, waar prestaties en investeringen in jezelf wel degelijk beloond worden.