Handhaving sociale zekerheid: ruimte voor professionals

19 juli 2022

De VCP is positief over de richting die het kabinet inslaat om de handhaving in de sociale zekerheid aan te passen. Het kabinet wil professionals die belast zijn met de handhaving meer ruimte geven binnen bepaalde kaders om recht te kunnen doen aan de individuele burger. Deze professionals krijgen dan ook meer instrumenten om adequaat hun werk te doen. Uitgangspunt is dat de burger het goede wil doen, maar wie willens en wetens fraudeert, kan rekenen op een stevige aanpak. Het kabinet komt eind dit jaar of begin volgend jaar met een wetsvoorstel.

Vertrouwen

In het nieuwe stelsel staat vertrouwen centraal. Bij overtreding is voortaan het uitgangspunt dat er sprake is van een fout en niet van fraude of misbruik. Ook wil het kabinet meer gaan inzetten op preventie. De inzet van communicatie, de juiste informatie en medewerkers die helpen bij vragen, kan veel ellende schelen. De kans op vergissingen en fouten wordt kleiner. Er is een Team Preventie in het leven geroepen dat hiermee aan de slag gaat.

Ruimte voor professional

De VCP is groot voorstander van meer ruimte voor de professionals in de uitvoering van de sociale zekerheid, met heldere kaders, om voldoende rechtszekerheid te bieden. Nu zitten professionals vaak vast in wet -en regelgeving waardoor zij toch een boete moeten opleggen, ook wanneer het overduidelijk is dat de sanctie niet gepast is. “Het mag niet zo zijn dat slechts een fout leidt tot boetes waardoor mensen in de problemen komen. Meer ruimte en vertrouwen in de professional om passend te handhaven is dan ook een goede richting”, zegt Heemskerk, beleidsmedewerker van de VCP.

Fraude

Als vast is komen te staan dat sprake is van fraude of opzettelijk misbruik, is het opleggen van een boete of overdracht van het strafrecht op zijn plaats. Terecht, vindt de VCP. De basis van het stelsel is solidariteit, het is van belang om die te behouden en te waarborgen. “Het stelsel moet weer in balans komen, waarbij er sancties staan op fraude en misbruik en de burger die zich heeft vergist in zijn waarde wordt gelaten”, zegt Heemskerk. De precieze uitwerking is dan ook van groot belang. De VCP blijft daarover in gesprek met het kabinet.

Alternatieve handhavingsinstrumenten

Het handhavingsinstrumentarium is beperkt. Daarom komen er nieuwe handhavingsinstrumenten zodat professionals in de toekomst passend en vanuit hun vakmanschap kunnen reageren. Nu is zo dat iemand die onrechtmatig een (te hoge) uitkering heeft ontvangen alles moet terugbetalen en ook nog een boete krijgt, terwijl dat niet terecht is wanneer hij per ongeluk een fout heeft gemaakt of wanneer de schuld bij de uitkeringsinstantie ligt.