14 oktober 2021
De energieprijzen rijzen de pan uit. Aan welke knoppen kunnen we draaien om energie betaalbaar te houden. VCP-beleidsmedewerker Amerik Klapwijk, belast met onder meer de energietransitie, weet er wel een paar. Zoals afschaffing van de BTW op de energiebelasting.
Het gaat allang niet meer over een paar tientjes, Nederlandse huishoudens moeten rekening houden een gasrekening die de komende tijd honderden euro’s per jaar hoger kan uitvallen. Daar zullen meerdere inkomensgroepen iets van merken, niet alleen de lagere. Om die reden pleit Amerik Klapwijk voor een breed pakket maatregelen waarmee we meerdere vliegen in een klap slaan: betaalbare energie aan de ene kant en draagvlak voor de energietransitie aan de andere.
“De hoge energieprijs is een gegeven. De prijs zelf kun je niet verlagen en aan de energietransitie ontkomen we evenmin. Het ligt dus voor de hand dat je iets doet waardoor je aan het eind van de maand wel de rekening kunt betalen, en tegelijk gemotiveerd bent om de transitie samen vorm te geven.”
Een van de opties is om de BTW op energiebelasting los te laten. Huishoudens betalen al energiebelasting over het verbruik, maar betalen daarna ook nog eens BTW over die belasting. “Huishoudens betalen nu 21% belasting (BTW) over de energiebelasting, wij zien daar de logica niet van in, het is gewoon belasting op belasting. De Rijksoverheid doet zelfs alsof deze dubbele belasting normaal is”, zegt Klapwijk.
De stijgende energieprijzen treffen alle inkomens, daarom zouden meer generieke maatregelen op hun plaats zijn, zegt Amerik Klapwijk. De bezuinigingen na de financiele crisis hebben de middeninkomens hard getroffen, veel mensen lopen nog steeds tegen hoge lasten aan, in combinatie met hoge uitgaven zoals nu met de gasprijs. De torenhoge inkomstenbelasting moet verlaagd, in combinatie met hogere lonen. Niet alleen voor de lage inkomens, maar juist ook voor de middengroepen zijn hoge lasten en sterk stijgende uitgaven nu vaak al een probleem. Een hogere energieprijs kunnen ze er niet bij hebben, zeker niet in een tijd dat er meer wordt thuisgewerkt en het verbruik dus omhoog gaat (of is gegaan).”
Volgens Amerik zijn de afgelopen tijd ook dingen scheefgegroeid. Per vierkante meter gas betalen grootverbruikers nu veel minder belasting dan gewone huishoudens. Sterker, huishoudens hebben in de afgelopen 10 jaar met een verdubbeling te maken gekregen, terwijl grootverbruikers nog vrijwel dezelfde energiebelasting per m3 betalen. “De verhouding is totaal zoek, huishoudens betalen veel te veel belasting, bedrijven moeten ook hun deel bijdragen”, zegt beleidsmedewerker Amerik Klapwijk.
Een andere maatregel die zou kunnen helpen is om de warmteprijs los te koppelen van die van gas. Huishoudens die zijn aangesloten op een warmtenetwerk krijgen hun warmte van buiten. Ze stoken dus niet zelf maar ontvangen restwarmte uit bijvoorbeeld een afvalcentrale. Dat is duurzamer dan gas. Om het draagvlak voor de transitie te vergroten zou het kabinet nu echt door moeten zetten om de warmteprijs los te koppelen van die van gas. “Warmte is anders geen alternatief voor gas. Deze koppeling stimuleert niet om over te stappen op duurzame energiebronnen. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet dit wetsvoorstel op de plank laat liggen”, zegt Amerik Klapwijk.