Maakindustrie in Nederland: het fundament van ons verdienvermogen

Werkgelegenheid

De industrie in Nederland is een belangrijke basis onder onze economie. Niet alleen worden er basis materialen geproduceerd, het is ook een bron voor soms sterk regio georiënteerde werkgelegenheid. In bepaalde regio’s zijn deze clusters zo belangrijk, dat zij essentieel zijn voor de regionale economie. Daarbij zorgen ze ook voor veel indirecte werkgelegenheid rondom de clusters en ook voor de verbindingen met tal van andere sectoren. De Nederlands industrie staat daarnaast bekend als een innovatieve en hoogwaardige sector, welke zorgt voor hoogwaardige werkgelegenheid en kennisontwikkeling, waarvoor ook veel kenniswerkers nodig zijn. De afgelopen maanden komen er steeds meer zorgen uit deze sectoren, omdat het investeringsklimaat in Nederland steeds minder aantrekkelijk wordt. Veel Nederlandse bedrijven zijn de laatste jaren overgegaan in buitenlandse handen. Hun belangen zijn niet steeds in het belang van Nederland of onze werkgelegenheid. Nederland loopt het risico dat waardevolle fabrieken gesloten worden. Het industriebeleid en daarmee het investeringsklimaat in Nederland, moet daarom ondanks de nodige energie- en milieumaatregelen concurrerend blijven. Dat is een moeilijke opgave.

Verduurzaming

De industrie staat vol in de schijnwerpers, o.a. met betrekking tot de verduurzamingsopgave, vervuiling en de discussie rondom de zogenaamde “fossiele subsidies”. Er zijn, soms terechte, zorgen over de vervuiling van de industrie. In die gevallen moet deze zo snel als mogelijk aangepakt worden, zeker waar het gaat om overtreding van huidige regels. Tegelijk heeft Nederland zich gecommitteerd aan internationale klimaatafspraken. Ook van de industrie wordt verwacht dat ze een bijdrage leveren. De VCP vindt het goed dat er ingezet wordt op het verduurzamen van de industrie. Tegelijk moet er ook realistisch over nagedacht worden, niet alles kan op hele korte termijn.

De VCP maakt zich in dat kader grote zorgen over de wijze hoe de industrie in Nederland wordt weggezet. De industrie heeft een enorme opgave om te verduurzamen, terwijl energielasten hoog zijn (hoger dan omliggende landen en véél hoger dan bijv. de VS en China), de infrastructuur voor verduurzaming (electrificatie en overschakeling op waterstof) ontbreekt en mondiaal geconcurreerd moet worden.

In de maatschappij is weinig geduld en overheerst een negatief sentiment. Tegelijk is een groot deel van de economie afhankelijk van de industrie, ook in het licht van de verduurzaming. Vertrek van industrie uit Nederland leidt weliswaar tot een reductie van de CO2-emissie in Nederland, maar door verplaatsing naar andere regio’s zal de mondiale uitstoot in het algemeen toenemen. Landen als China en India zijn voor hun energievoorziening nog steeds grotendeels afhankelijk van kolen, ondanks dat ook deze landen grote stappen zetten op het gebied van verduurzaming.

Geopolitiek

In een perfecte wereld produceer je op de plek waar dat het goedkoopste en beste kan en dan wordt er handel gedreven, waardoor iedereen er economisch beter van wordt. Helaas leven we niet in een wereld zonder problemen. De oorlog in Oekraïne, de Houthi aanvallen op schepen richting het Suez kanaal en de dreiging van China zijn voorbeelden van hoe er steeds meer onzekerheid komt op de internationale ketens. En dit staat nog los van bijvoorbeeld nieuwe pandemieën of te laag water in het Panama kanaal. De leveringszekerheid van producten is niet meer gegarandeerd. De EU en Nederland zullen na moeten denken en beleid moeten voeren over welke industrie we vanuit strategische overwegingen altijd nodig hebben, ook al zal dat voor nu nog gepaard gaan met een bepaald niveau van CO2-uitstoot. Dit vereist een vorm van industriepolitiek die duurzaamheid en innovatie versterkt en stimuleert, zorgt voor de noodzakelijke infrastructuur, maar ook realistisch blijft over wat nodig is.

De VCP heeft binnen de Sociaal Economische Raad (SER) gewerkt aan een visie op de economie van de toekomst en verduurzaming van de industrie. De zorgen zijn groot en steeds luider, we kunnen niet wachten tot het echt fout gaat. Ons verdienvermogen staat op het spel. Het is belangrijk dat Nederland inzet op behoud van deze belangrijke industrie en helpt met de verduurzamingsopgave.